Niespełna 80 lat po wyzwoleniu obozu Auschwitz... Ofiary Holokaustu z powiatu Żywieckiego żyją w naszej pamięci.

Zbliża się 80. rocznica wyzwolenia obozów Auschwitz i Auschwitz-Birkenau: Pamiętajmy o tragicznych wydarzeniach na Żywiecczyźnie

W styczniu 2025 roku przypada 80. rocznica wyzwolenia nazistowskich obozów koncentracyjnych Auschwitz i Auschwitz-Birkenau. To szczególny moment, aby przypomnieć o tragediach, które wydarzyły się w czasie Holokaustu, także na ziemi żywieckiej.

Żydzi od wieków byli integralną częścią polskiego społeczeństwa, odgrywając istotną rolę w kulturze, sztuce, nauce i handlu. Również w Żywcu żydowska społeczność była obecna, choć ze względu na panujący antysemityzm zamieszkiwała głównie dzielnicę Zabłocie. Niestety, wraz z wybuchem II wojny światowej ich los, podobnie jak los Polaków i innych narodowości, stał się tragiczny.

Akcja Saybusch: Wysiedlenia Polaków z Żywiecczyzny

Jednym z najbardziej dramatycznych wydarzeń, które dotknęły region, była Akcja Saybusch, prowadzona przez nazistów od 22 września do 14 grudnia 1940 roku. Dowodzona przez SS-Obergruppenführera Ericha von dem Bacha-Zelewskiego operacja objęła wysiedlenie około 20 tysięcy Polaków z ich domów.

Pierwszymi ofiarami byli mieszkańcy Jeleśni i Sopotni Małej. Niemcy otaczali wsie wczesnym rankiem, dając ludziom zaledwie 20 minut na spakowanie najpotrzebniejszych rzeczy: odzieży, koców i zapasu żywności na trzy dni. Wszystko inne – domy, gospodarstwa, majątek – było konfiskowane. Wysiedleni trafiali do punktów zbornych w Żywcu, Rajczy i Suchej, a następnie transportami kolejowymi byli przewożeni do Generalnego Gubernatorstwa. Tam pozostawiano ich bez żadnego wsparcia, często z fałszywymi oskarżeniami o przestępstwa, co utrudniało otrzymanie pomocy od miejscowej ludności.

Wiele osób, które stawiały opór, zostało brutalnie zamordowanych lub zesłanych do obozów zagłady. Akcja Saybusch była jednym z wielu przykładów brutalnej polityki nazistowskiego reżimu, którego celem było podporządkowanie i wyniszczenie polskiego narodu.

Zagłada Żydów z Żywiecczyzny

Jeszcze bardziej tragiczny los spotkał społeczność żydowską. Po wkroczeniu wojsk niemieckich we wrześniu 1939 roku, wiosną 1941 roku Żydzi z Żywiecczyzny zostali przesiedleni do getta w Suchej Beskidzkiej. Tam byli przetrzymywani w nieludzkich warunkach, pozbawieni podstawowych środków do życia.

W 1942 roku rozpoczęły się tzw. "transporty śmierci". Żydzi z Żywiecczyzny trafiali do niemieckiego obozu zagłady Auschwitz-Birkenau. Większość z nich nie przeżyła tego tragicznego rozdziału historii. Równocześnie naziści systematycznie usuwali wszelkie ślady ich obecności w regionie, niszcząc żydowskie domy, synagogi i cmentarze.

Pamięć o ofiarach

W obliczu 80. rocznicy wyzwolenia Auschwitz-Birkenau warto pochylić się nad losem tysięcy mieszkańców Żywiecczyzny, którzy padli ofiarą nazistowskiej polityki terroru. To także czas na refleksję nad rolą pamięci historycznej w budowaniu przyszłości wolnej od nienawiści, uprzedzeń i przemocy.

Pamiętajmy o tych, którzy cierpieli i stracili życie, aby nigdy więcej podobne tragedie nie miały miejsca.