Historia Powiatu Żywieckiego: Od Monarchii Austro-Węgierskiej po Współczesność

Powiat żywiecki, którego początki sięgają 1867 roku, stanowi interesujący przykład ewolucji administracyjnej regionu w różnych okresach historycznych. Powstał w wyniku decyzji władz austriackich o podziale Galicji na powiaty. Początkowo składał się z trzech powiatów sądowych: żywieckiego, milowieckiego i ślemieńskiego. W odróżnieniu od Śląska Cieszyńskiego, na Żywiecczyźnie obwody sądowe nie były równocześnie powiatami administracyjnymi.

Powiat Żywiecki w Monarchii Austro-Węgierskiej

Do 1921 roku powiat obejmował 60 wsi, 2 miasteczka (Milówkę i Ślemień) oraz 2 miasta (Żywiec i Suchą, przyłączoną w 1896 roku). W 1891 roku nastąpiły pierwsze zmiany granic – Tarnawa Górna i Dolna zostały przeniesione do powiatu wadowickiego. W 1906 roku zreorganizowano powiat sądowy ślemieński, którego siedzibę przeniesiono do Suchej. W tym czasie do powiatu żywieckiego dołączono m.in. Łękawicę, Gilowice i Rychwałd.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 roku, powiat żywiecki został włączony do województwa krakowskiego. W 1921 roku powstał powiat makowski, obejmujący m.in. dawny powiat sądowy suski, jednak jego istnienie zakończyło się w 1931 roku z powodu nieefektywności administracyjnej.

Powiat Żywiecki w Czasie II Wojny Światowej

Do wybuchu wojny w 1939 roku granice powiatu nie ulegały zmianom. W pierwszych dniach września w rejonie Węgierskiej Górki rozegrała się heroiczna bitwa – „Westerplatte południa”. Po niemieckiej inwazji obszar powiatu został włączony do Rzeszy jako Landkreis Saybusch. Rozpoczęła się brutalna germanizacja oraz masowe wysiedlenia Polaków w ramach tzw. Aktion Saybusch. Wysiedlono około 50 tysięcy osób, a na ich miejsce sprowadzono niemieckich osadników.

Powiat Żywiecki w PRL

Po wojnie przywrócono przedwojenny podział administracyjny. W 1956 roku powstał powiat suski, obejmujący część miejscowości z powiatu żywieckiego. W 1975 roku zlikwidowano powiaty, a teren dawnego powiatu żywieckiego został włączony do nowo utworzonego województwa bielskiego.

Powiat Żywiecki po 1989 roku

Reforma administracyjna z 1999 roku przywróciła powiat żywiecki, włączając go do województwa śląskiego. Decyzja ta wzbudziła kontrowersje, gdyż wielu mieszkańców opowiadało się za przynależnością do województwa małopolskiego.

Znaczenie Powiatu Dziś

Obecnie powiat żywiecki pełni ważną funkcję administracyjną i kulturową w południowej Polsce. Historia regionu, pełna burzliwych zmian, odzwierciedla złożoność dziejów tej części kraju, będącej na styku różnych wpływów politycznych i kulturowych.