Żywiecczyzna dusi się rakotwórczym smogiem !

Główny Inspektorat Ochrony Środowiska (GIOŚ) ostrzega o fatalnej jakości powietrza w Polsce. Stężenie pyłów zawieszonych PM2.5 i PM10 znacznie przekracza dopuszczalne normy, co stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia. Podobne ostrzeżenia wydał Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej (IMGW), zwracając uwagę na alarmującą sytuację w wielu regionach kraju.

PM2.5 – najgroźniejszy pył zawieszony

Pył zawieszony PM2.5 to mikroskopijne cząsteczki o średnicy do 2,5 mikrometra, które mogą przedostawać się bezpośrednio do krwiobiegu. To właśnie one odpowiadają za nasilanie astmy, osłabienie funkcji płuc, choroby nowotworowe płuc, gardła i krtani, a także zaburzenia pracy serca, miażdżycę czy powikłania w trakcie ciąży. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) określa dopuszczalne dobowe stężenie PM2.5 na poziomie 25 µg/m³, podczas gdy roczna norma wynosi 10 µg/m³. Niestety, w Polsce normy bywają znacznie wyższe, a sytuacja alarmowa jest często ignorowana.

PM10 – rakotwórczy składnik powietrza

Pył PM10, którego cząsteczki mają średnicę do 10 mikrometrów, zawiera substancje takie jak benzopireny, dioksyny i metale ciężkie. WHO wskazuje, że dobowe stężenie PM10 nie powinno przekraczać 50 µg/m³, a roczne – 20 µg/m³. W Polsce informacja o przekroczeniu norm pojawia się dopiero przy stężeniu 200 µg/m³, co utrudnia społeczną świadomość zagrożenia. PM10 wpływa głównie na układ oddechowy, wywołując m.in. kaszel, świszczący oddech, zaostrzenie astmy oraz zapalenie oskrzeli. W dłuższej perspektywie zwiększa ryzyko zawałów i udarów mózgu.

Źródła problemu

Największym problemem pozostaje tzw. niska emisja, generowana przez domowe kotły i piece na paliwa stałe, które w Polsce wciąż są powszechne. Krajowy Ośrodek Bilansowania i Zarządzania Emisjami szacuje, że odpowiadają one za ponad 50% emisji PM2.5 i PM10. Dodatkowo Polacy często spalają odpady, co pogarsza sytuację.

Transport również ma ogromny wpływ na jakość powietrza – stare pojazdy, brak nowoczesnych filtrów i wysoka liczba samochodów generują znaczące ilości zanieczyszczeń. To właśnie transport odpowiada za 30% emisji tlenków azotu i 20% pyłów PM2.5 i PM10. Kolejnym czynnikiem jest przestarzała energetyka węglowa, która dominuje w Polsce, generując ogromne ilości szkodliwych substancji.

Jak walczyć z zanieczyszczeniem?

Kraje Europy Zachodniej już dekady temu podjęły skuteczne działania na rzecz poprawy jakości powietrza, wprowadzając zakazy palenia węglem, rozwijając transport publiczny, ograniczając ruch samochodowy czy tworząc zielone dachy i ściany. Polska również podejmuje pierwsze kroki, takie jak uchwały antysmogowe czy dotacje na wymianę pieców. W niektórych miastach rozwijana jest infrastruktura rowerowa, a w Krakowie wdrożono programy budowy ogrodów wertykalnych.

Potrzebne są dalsze działania

Eksperci podkreślają, że walka ze smogiem wymaga zarówno zaangażowania władz, jak i oddolnych inicjatyw społecznych. Edukacja na temat skutków smogu, inwestycje w odnawialne źródła energii i rozwój ekologicznego transportu to kluczowe kroki w poprawie jakości życia przyszłych pokoleń. Choć Polska dopiero rozpoczyna swoją drogę do czystego powietrza, rosnąca świadomość społeczeństwa daje nadzieję na zmianę.